حسین کارسازی، محمد نصیری، تورج هاشمی نصرت آباد، دوره ۱۳، شماره ۴ - ( ۹-۱۳۹۴ )
چکیده
زمینه و هدف : مقیاس دشواری در تنظیم هیجان (Difficulties in Emotion Regulation Scale یا DERS) ابزار چند بعدی پرکاربردی در مطالعات مرتبط با تنظیم هیجان محسوب می‌شود. هدف از پژوهش حاضر، مقایسه دو رویکرد تحلیل عاملی تأییدی (Confirmatory factor analysis یا CFA) و مدل‌یابی معادلات ساختاری اکتشافی (Exploratory structural equation modeling یا ESEM) در ارزیابی ساختار عاملی DERS بود. مواد و روش‌ها: این مطالعه از نوع توصیفی- همبستگی و بر اساس داده‌های مربوط به ۲۵۰ نفر از دانشجویان دانشگاه تبریز انجام شد که به صورت نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. نسخه فارسی DERS برای دستیابی به اهداف پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. داده‌های پژوهش حاضر با استفاده از روش CFA و ESEM در نرمافزار Mplus تجزیه و تحلیل شد. همچنین، مقایسه روش CFA و ESEM از طریق شاخص ΔCFI صورت پذیرفت. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که برخلاف CFA، ESEM روش مناسبی برای ارزیابی ساختار عاملی DERS بود و دید روشن‌تری از ساختار نهفته آن ارایه می‌داد. در نهایت، ساختار ۲۵ سؤالی از مقیاس ۴ عاملی که سؤال‌های دارای نمره‌گذاری معکوس در آن وجود نداشت، بهترین برازش را کسب نمود. شاخص ریشه میانگین مربعات خطای برآورد (Root mean square error of approximation یا RMSEA)، شاخص برازش تطبیقی (Comparative fit index یا CFI) و شاخص TLI (Tucker-Lewis index)برای این مدل به ترتیب ۰۶۴/۰، ۹۶۴/۰ و ۹۵۱/۰ به دست آمد. نتیجه‌گیری: با توجه به ساختار عاملی مناسب مقیاس ۲۵ سؤالی، به نظر می‌رسد که گویه‌های معکوس در کاربرد DERS مشکل‌آفرین باشد. با وجود حذف گویه‌های معکوس در پژوهش حاضر، پیشنهاد می‌شود که این گویه‌ها در پژوهش‌های آینده با سؤالات دارای نمره‌گذاری مستقیم جایگزین شوند و برازش ساختار عاملی آن مورد ارزیابی قرار گیرد.
امراله ابراهیمی، پیمان میرشاهزاده، حمید افشار زنجانی، پیمان ادیبی، علی حاجی‌هاشمی، حمید نصیری ده‌سرخی، دوره ۱۶، شماره ۲ - ( ۴-۱۳۹۷ )
چکیده
زمینه و هدف : علایم جسمانی یکی از شکایت‌های شایع در میان بیماران مبتلا به اختلالات روان‌پزشکی می‌باشد که در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders-۵ th Edition یا DSM-۵)، تحت عنوان اختلال علایم جسمانی (Somatic symptoms disorder یا SSD) مطرح شده است. مقیاس‌های معتبری جهت ارزیابی این مشکلات نیاز است که هدف از انجام مطالعه حاضر، تهیه نسخه فارسی و تعیین ساختار عاملی (به عنوان یکی از ویژگیهای روانسنجی) پرسشنامه غربالگری برای اختلالات علایم جسمانی (۷-Screening for Somatoform Symptoms یا ۷-SOMS) در نمونه‌های ایرانی بود. مواد و روش‌ها: این پژوهش روانسنجی در مرکز تحقیقات روان‌تنی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان صورت گرفت و در آن ۱۰۰ بیمار مبتلا به اختلالات خلقی و اضطرابی انتخاب شدند. دو پرسشنامه سلامت بیماران (Patient Health Questionnaire یا PHQ) و ۷-SOMS تکمیل گردید. روایی به روش همبستگی و تحلیل عوامل و پایایی درونی و بیرونی به وسیله ضریب Cronbach's alpha و بازآزمایی مورد تأیید قرار گرفت. تحلیل عوامل نیز با روش اکتشافی و تأییدی انجام شد. در نهایت، داده‌ها در نرمافزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید. یافته‌ها: همسانی درونی با استفاده از ضریب Cronbach's alpha، ۹۲/۰ و پایایی با روش بازآزمایی به فاصله دو هفته، ۷۰/۰ به دست آمد. تحلیل عاملی، ساختار دو عاملی مناسبی را در بیماران نشان داد که همبستگی این دو عامل با مقیاس علایم جسمانی PHQ به ترتیب ۵۱/۰ و ۵۹/۰ گزارش شد و حاکی از روایی سازه و همگرای آن بود. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج مطالعه حاضر، نسخه فارسی پرسشنامه ۷-SOMS پایایی و روایی مناسبی را برای ارزیابی SSD و همچنین، ارزیابی اثرات درمانی در این بیماران دارد.
حسن عبداله زاده، ساناز کیخسروی، دوره ۱۷، شماره ۴ - ( ۱۱-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف:نگرش والدین به تربیت و مسائل جنسی فرزندان بر رفتارهای جنسی و تعامل با فرزندان تأثیر می‌گذارد. در زمینه ارزیابی و اندازهگیری این موضوع ابزار اندازهگیری مشخصی وجود ندارد. هدف از پژوهش حاضر ساخت و بررسی ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه سبک‌های تربیت جنسی والدین بود.
مواد و روش‌ها: روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. پانصد نفر از والدین کودکان ۴ تا ۱۲ سال ساکن شهر بهشهر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از سه پرسشنامه فرزند پروری بامریند، پرسشنامه فرزند پروری آلاباما و پرسشنامه محقق ساخته سبک‌های تربیت جنسی والدین استفاده شد. داده‌ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، ضریب همبستگی، تحلیل عاملی تأییدی و اکتشافی تحلیل شد.
یافته‌ها: در تحلیل عاملی سه عامل (سبک تربیت جنسی سخت‌گیرانه، آزاد گذار و مقتدرانه) استخراج شد. درمجموع این سه عامل توانسته‌اند ۳۲/۵۰ درصد از واریانس ۳۳ سؤال این پرسشنامه را تبیین کنند. ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه و سبک‌های تربیت جنسی سخت‌گیرانه، آزاد گذار و مقتدرانه به ترتیب ۷۵۱/۰، ۷۳۹/۰، ۷۶۵/۰ و ۷۵۱/۰ بود. ماتریس چرخش یافته واریماکس نشان داد که همه سؤال‌های مربوط به سبک‌ها قابل‌استفاده هستند.
نتیجه‌گیری: پرسشنامه سبک‌های تربیت جنسی والدین از اعتبار و روایی مطلوبی برخوردار است و میتوان از آن به‌عنوان یک ابزار سودمند برای سنجش سبک‌های تربیت جنسی والدین استفاده کرد.
زمینه و هدف:مطالعات نشان داده که با در نظر گرفتن زمینه و وظایف رشدی میتوان تصویری کامل از عملکرد روانی اجتماعی افراد در سنین مختلف ترسیم نمود. با توجه به فقدان ابزاری معتبر برای سنجش سازه تکالیف تحولی در جامعه ایرانی، این مطالعه با هدف ساخت و تعیین ویژگیهای روانسنجی مقیاس تکالیف تحولی انجام شد. مواد و روش‌ها:این پژوهش از نوع روانسنجی می‌باشد و نمونه آماری شامل ۸۴۰ دانشجویان مقاطع تحصیلی مختلف ۹۹-۱۳۹۸ دانشگاههای شهر تهران بود که با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و مقیاس محقق ساخته تکالیف تحولی، مقیاس بهزیستی روان‌شناختی ریف و سیاهه عواطف مثبت و منفی را تکمیل کردند. داده‌ها با استفاده از نرمافزار SPSS۲۴، لیزرل نسخه ۸/۸ و نرمافزار جسپ ۰.۱۶.۴.۰ مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها:نتایج تحلیل عاملی اکتشافی وجود ۵ عامل را نشان داد که در مجموع ۴۴۲/۶۵ درصد از واریانس کل ابزار را تبیین کرد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی، نتایج تحلیل عاملی اکتشافی را تائید کرد. ضریب پایایی کلی ابزار با دو روش آلفای کرونباخ و ضریب مکدونالد ۸۵/۰ به دست آمد. همچنین بین مؤلفه‌های این مقیاس با مقیاس بهزیستی روان‌شناختی ریف و عامل عاطفه مثبت همبستگی مثبت معنادار و با عامل عاطفه منفی همبستگی منفی معنادار وجود داشت. نتیجه‌گیری:مفهوم فرایند تحولی انسان به‌صورت مرحلهای پیش میرود و هر مرحله نشاندهنده یک دوره یادگیری حساس است که در آن مرحله فرد نیاز دارد که چندین تکلیف تحولی مربوط به آن دوره را انجام دهد نتایج مطالعه نشان داد که مقیاس محقق ساخته تکالیف تحولی دارای ویژگیهای روانسنجی مناسبی است و میتوان از آن برای اندازهگیری تکالیف تحولی استفاده کرد.
سهیل ابوسعیدی جیرفتی، تورج هاشمی نصرت آباد، مریم طالب لو، فاطمه نعمتی سوگلی تپه، دوره ۲۲، شماره ۲ - ( ۶-۱۴۰۳ )
چکیده
زمینه و هدف: شرم یکی از هیجانات انسانی است که با بسیاری از اختلالات روانی ارتباط دارد. بااین‌حال ابزار معتبری در این زمینه به زبان فارسی وجود ندارد که شرم درونی و بیرونی را هم‌زمان موردسنجش قرار دهد. هدف از پژوهش حاضر بررسی ساختار عاملی و ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه شرم درونی و بیرونی در دانشجویان بود. مواد و روش‌ها: طرح پژوهش توصیفی- همبستگی و به‌طور دقیق‌تر اعتباریابی آزمون بود. جامعۀ آماری پژوهش را دانشجویان دانشگاه تبریز در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ تشکیل دادند. با در نظر گرفتن تعداد متغیرها ۳۴۰ نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. گردآوری داده‌ها با استفاده از پرسشنامه شرم درونی و بیرونی فریرا و همکاران (۲۰۲۰) (EISS) صورت گرفت. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با بررسی همسانی درونی، روایی عاملی تأییدی، سازه، همگرا و همبستگی نمره هر گویه با سایر گویه‌ها انجام شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS نسخه ۲۶ و Amos نسخه ۲۲ مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که مقیاسحاضر دارای ساختاری دوعاملی بوده و از روایی تأییدی مناسبی برخوردار است. ضرایب آلفای کرونباخ برای شرم درونی ۷۱/۰، شرم بیرونی ۷۸/۰ و مقیاس کل۸۵/۰ به دست آمد. همچنین میانگین واریانس استخراج‌شده (AVE) برای عامل‌های مقیاس و شاخص روایی ترکیبی(CR) نشان داد، پرسشنامه حاضر از روایی سازه و همگرای قابل قبولی برخوردار است. نتیجه‌گیری: به‌طورکلی پرسشنامه ۸ گویه‌ای شرم درونی و بیرونی برازش قابل قبولی با داده‌ها دارد و شاخص‌های نیکویی برازش آن را تائید می‌کند. ازاین‌رو میتوان از آن به‌عنوان یک ابزار معتبر برای ارزیابی شرم درونی و بیرونی در دانشجویان استفاده کرد.
سارا آزادی، فاطمه نعمتی سوگلی‌تپه، مصطفی زارعان، دوره ۲۲، شماره ۳ - ( ۷-۱۴۰۳ )
چکیده
زمینه و هدف:حساسیت به طرد مبتنی بر وزن یکی عامل روان‌شناختی مهم در افراد دارای اضافه‌وزن و چاق است که می‌تواند تأثیرات منفی قابل توجهی بر سلامت روانی و جسمانی آن‌ها داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی ساختار عاملی و ویژگیهای روانسنجی نسخه فارسی مقیاس حساسیت به طرد مبتنی بر وزن در افراد دارای اضافه‌وزن و چاق انجام شد. مواد و روش‌ها:طرح پژوهش حاضر توصیفی از نوع اعتباریابیبود. جامعه آماری شامل افراد دارای اضافه‌وزن و چاق بود که از این میان، ۳۷۲ نفر با شاخص توده بدنی بالای ۲۵ به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و به پرسشنامه حساسیت به طرد مبتنی بر وزن (W-RS) پاسخ دادند. جهت ارزیابی ساختار عاملی مقیاس، از تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد و اعتبار بازآزمایی، همسانی درونی و روایی همگرا نیز مورد بررسی قرار گرفت داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS نسخه ۲۶ و AMOS نسخه ۲۴ تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها:نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که این مقیاس از دو عامل «حساسیت بین‌فردی» و «حساسیت موقعیتی» تشکیل شده است. تحلیل عاملی تأییدی نیز ساختار دوعاملی به‌دست‌آمده را تأیید کرد. ضرایب اعتبار بازآزمایی زیرمقیاس‌ها و مقیاس کلی بین ۰/۸۵ تا ۰/۹۱ بود. همچنین، ضرایب آلفای کرونباخ بین ۰/۹۲ تا ۰/۹۵۰ به‌دست آمد، که نشاندهنده همسانی درونی مطلوب مقیاس است. پایایی ترکیبی بالای ۰/۷ و میانگین واریانس استخراج شده بالای ۰/۵ نیز روایی همگرای این مقیاس را تأیید کردند. نتیجه‌گیری:شاخص‌های برازش در تحلیل عاملی تأییدی نشاندهنده انطباق مناسب مدل دو عاملی مقیاس حساسیت به طرد مبتنی بر وزن با داده‌ها بودند؛ بنابراین، این مقیاس به‌عنوان یک ابزار دارای روایی و اعتبار مناسب جهت سنجش انتظارات مضطرابه نسبت به طردشدن در افراد دارای اضافه و چاق مورد تأیید قرار گرفت.
