محمدهادی عبداللهی، فریبا بشردوست تجلی، نسترن شریفی، دوره ۲۱، شماره ۲ - ( ۴-۱۴۰۲ )
چکیده
زمینه و هدف:یکی از هیجانات شایع در مبتلایان به اختلالات خلقی و اضطرابی، نشانگان خشم است. نگرانی اصلی در مورد مبتلایان به اختلالات اضطرابی که عملکردشان در کُنشهای مختلف مختل است، خشم خودآزارگرانه و بعضاً خودکشی است. این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی درمان شناختی-رفتاری و درمان فراشناختی بر شاخصهای خشم در مبتلایان به اختلالات اضطرابی انجام شد. مواد و روشها:پژوهش نیمهآزمایشی با طرح پیشآزمون، پسآزمون و پیگیری سهماهه بود. تمامی مبتلایان به اختلالات اضطرابی مراجعهکننده به مراکز تخصصی روانشناختی در سطح شهر تهران در سال ۱۴۰۱ جمعیت آماری پژوهش را تشکیل دادند. با روش نمونهگیری هدفمند تعداد ۴۵ نفر انتخاب و به شیوه انتصاب تصادفی در سه گروه مساوی ۱۵ نفری جایگزین شدند. به ترتیب درمان شناختی-رفتاری (لیهی و همکاران، ۲۰۰۹) و درمان فراشناختی (ولز و فیشر، ۲۰۱۵) طی ۱۰ جلسه، بهصورت ۱ جلسه در هفته و هر جلسه به مدت ۱ ساعت در آزمودنیهای گروههای آزمایش اعمال شد، اما گروه کنترل مداخله درمانی دریافت نکرد. گردآوری اطلاعات علاوه بر چکلیست اطلاعات دموگرافیک-فرم محقق ساخته با پرسشنامه پرخاشگری حالت- صفت (اشپیلبرگر، ۱۹۷۲) انجام شد. تحلیل دادهها با روشهای آمار توصیفی، آنالیز واریانس مختلط و آزمون تعقیبی بنفرونی با نرمافزار آماری SPSSشماره ۲۶ انجام شد. یافتهها:نتایج نشان داد که هر دو روش درمان شناختی-رفتاری و درمان فراشناختی در کاهش نشانههای خشم حالت، خشم صفت و بروز خشم و افزایش نشانههای کنترل خشم در پایان درمان و بعد از پیگیری سهماهه مؤثر واقع شدند. نتایج پیگیری سهماهه مداخلات نیز نشاندهنده ثبات درمان بود. همچنین، نتایج آزمون تعقیبی بنفرونی نشان داد که درمان شناختی-رفتاری بر بهبود نمرات شاخصهای خشم در مبتلایان به اختلالات اضطرابی نسبت به درمان فراشناختی اثربخشتر عمل کرده است (۰۵/۰>P). نتیجهگیری:براین اساس میتوان بیان کرد که هر دو روش شناختی-رفتاری و فراشناختی بر بهبود شاخصهای خشم در مبتلایان به اختلالات اضطرابی سودمند هستند. همچنین، وجود جلسه فعالسازی رفتاری میتواند علت برتری درمان شناختی-رفتاری باشد.