خانم سارا طراویان، دکتر فریبرز نیکدل، دکتر علی تقوائئ نیا، دوره ۲۲، شماره ۲ - ( ۶-۱۴۰۳ )
چکیده
زمینه و هدف: رفتارهای ضداجتماعی به مجموعه‌‌ای از اقدامات اشاره دارند که موجب آسیب رساندن به دیگران، نقض هنجارهای اجتماعی، تعدی به حقوق فردی، یا تجاوز به مالکیت دیگران می‌‌شوند. این دسته از رفتارها، به‌عنوان عواملی که می‌‌توانند خطراتی برای اشخاص و ساختار جامعه ایجاد کنند، شناخته می‌‌شوند. پژوهش حاضر با هدف بررسی شاخص‌‌های روان‌سنجی پرسشنامه رفتارهای ضداجتماعی بارت و دونلان در نوجوانان ایرانی انجام شد. مواد و روش‌ها: روش پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش‌‌آموزان مقطع متوسطه دوم شهر شیراز در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ بود که نمونه‌‌ای به حجم ۵۶۷ نفر (۳۴۲ دختر و ۲۲۲ پسر و ۳ نفر جنسیت نامشخص) از این جامعه به روش نمونه‌گیری خوشه‌‌ای چندمرحله‌‌ای انتخاب شد. ابزارهای اندازه‌گیری، پرسشنامه‌‌های رفتارهای ضداجتماعی بارت و دونلان (۲۰۰۹، STAB)، هویت اخلاقی آکینو و رید (۲۰۰۲) و گرایش به انتقام فلورس-کاماچو و همکاران (۲۰۲۲، BSVT-۱۱) بودند. داده‌‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS-۲۴ و AMOS-۲۴ مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌‌ها از تحلیل عامل اکتشافی و روش مؤلفه‌‌های اصلی با استفاده از چرخش واریماکس استفاده شد. یافتهها: یافتهها نشان داد این پرسشنامه از سه مؤلفه پرخاشگری فیزیکی، پرخاشگری اجتماعی و قانون‌شکنی تشکیل شده است. همچنین، جهت سنجش ساختار سه عاملی از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد که یافته‌‌های آن نشان داد شاخص‌‌های برازش الگوی سه عاملی رفتارهای ضداجتماعی، برازش قابلقبولی با داده‌‌ها دارد. ضرایب آلفای کرونباخ نیز از مقادیر قابلقبولی برخوردار بودند. درنهایت، جهت بررسی روایی واگرا و همگرا از اجرای هم‌زمان پرسشنامه‌‌های هویت اخلاقی و گرایش به انتقام استفاده شد. یافتهها نشان داد پرسشنامه حاضر با پرسشنامه هویت اخلاقی رابطه منفی و معنی‌‌دار و با پرسشنامه گرایش به انتقام رابطه مثبت و معنی‌‌دار دارد. نتیجه‌گیری: در نتیجه می‌‌توان گفت پرسشنامه حاضر، پایایی و روایی مناسبی دارد و می‌‌تواند رفتارهای ضداجتماعی و مؤلفه‌‌هایش را در فرهنگ و جامعه ایرانی ارزیابی کند. همچنین این پرسشنامه در موقعیت‌‌های مختلف تربیتی و پژوهشی قابل استفاده است.
