:: دوره 15، شماره 2 - ( 4-1396 ) ::
جلد 15 شماره 2 صفحات 268-261 برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی تطبیقی مفهوم عقل در منابع اسلامی، روان‌پزشکی و روان‌شناسی
سید غفور موسوی* 1، احمد کرمی2 ، امراله ابراهیمی3 ، اصغر طاهرزاده4
1- استاد، مرکز تحقیقات علوم رفتاری و گروه روان پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران
2- روان‌پزشک، مرکز تحقیقات علوم رفتاری، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران
3- دانشیار، مرکز تحقیقات علوم رفتاری و گروه روان‌پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران
4- استاد، گروه معارف اسلامی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده:   (2560 مشاهده)
زمینه و هدف : عقل و دیگر کلمات معادل آن در علوم اسلامی، روان‌شناسی و روان‌پزشکی از اهمیت خاصی برخوردار است. علت این موضوع جایگاه و تأثیر عقل در وضعیت سلامت انسان می‌باشد. مطالعه حاضر به تبیین و بررسی تطبیقی این مفهوم در منابع مذکور پرداخت. مواد و روش‌ها: در این مطالعه مروری، پس از یافتن تعریف عقل در فرهنگ لغات عربی، فارسی، انگلیسی و نیز در فرهنگ لغات قرآنی، مفهوم عقل از منظر فلاسفه، پیشوایان اسلامی و قرآن استخراج گردید. سپس با مراجعه به کتب مرجع روان‌پزشکی و روان‌شناسی دانشگاهی، مفاهیم مرتبط با عقل استخراج شد و به وسیله تطبیق این مفاهیم، ویژگی‌ها، نقاط اشتراک و تفاوت آن‌ها توصیف گردید. یافته‌ها: یافته‌های مطالعه مفهوم عقل را در سه قسمت توصیف می‌کند؛ منابع اسلامی ضمن تفکیک عقل به نظری و عملی، عقل را به عنوان قدرت تشخیص انسان، عاملی برای بازداری از انحراف و فساد، اساس شخصیت انسان و ملاکی برای ارزیابی انسان در دنیای پس از مرگ توصیف کرد. در فرهنگ روان‌پزشکی، عاقل بودن به مفهوم داشتن بینش صحیح نسبت به خود و بیماری خود، قضاوت صحیح در شرایط مختلف و داشتن تفکری عاری از آسیب‌های مختلف بود. در روان‌شناسی نیز عقل عبارت از توانایی فکر و عمل بر اساس دانش‌ها و تجربه‌ها، بینش صحیح نسبت به آن‌ها است. نتیجه‌گیری: در هر سه منبع به سیر تدریجی برای تکامل عقل، عوامل و موانع مؤثر در آن و راه‌های برون رفت از آن‌ها اشاراتی شده است، اما در منابع اسلامی مفهوم دنیای پس از مرگ به عنوان یک موضوع اساسی و مهم، دارای ابعاد و رویکرد متمایزی می‌باشد.
واژه‌های کلیدی: عقل، اندیشه، قضاوت، اسلام، روان‌پزشکی، روان‌شناسی
متن کامل [PDF 390 kb]   (1824 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عمومى
دریافت: 1398/11/19 | پذیرش: 1396/4/24 | انتشار: 1396/4/24


XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 15، شماره 2 - ( 4-1396 ) برگشت به فهرست نسخه ها